Galerie Zuid

Galerie Zuid is in de jaren ’50 een beweging gedreven door cultureel ongeduld.

De groep vindt in 1953 een onderkomen in café Monopole van Jo Gerards aan de Saroleastraat in Heerlen. Café, galerie, ramen voor affiches, filmavonden, lezingen, muziek, kunstmarkt, poëziepamfletten voor de boekenweek en een regelmatig verschijnend blad.

Burgemeester van Grunsven spreekt bij de eerste opening de memorabele woorden: “De stad is meer afhankelijk van de plannen van zijn jongeren, dan van welke stedenbouwkundige ingreep dan ook.”


De redactie van Galerie Zuid bestaat uit Willem K. Coumans, Oscar Timmers en Niek Colla (pseudoniem voor Nic. Tummers).

In het blad schrijven onder meer Frans Babylon, Hugo Claus, Jo Dusseldorp, Robert Franquinet, Jan Hanlo, Leo Herberghs, Ben Majorick (pseudoniem voor Joop Beljon), Johan van Nieuwenhuizen, Frans van Oldenburg Ermke en Harjo Wong.

Het gedicht van Lucebert De zeer oude zingt – beroemd om zijn regel ‘Alles van waarde is weerloos’ – beleeft in Galerie Zuid no. 10 zijn eerste publicatie.


In april 1955 besluit Galerie Zuid een studiebijeenkomst te organiseren over kind en kunst. Heerlen was de eerste Limburgse gemeente die overging tot de 1%- regeling voor kunst aan scholen. Galerie Zuid roept architecten, beeldend kunstenaars, schooldirecteuren, onderwijzers en een psychologe bij elkaar. In hun tijdschrift doen zij hier verslag van.


In het persoonlijk archief van Nic. Tummers komen veel aantekenschriften voor uit de jaren ’50. Deze schriften zijn vaak vol geschreven tijdens zijn treinreizen, bijvoorbeeld na een bijeenkomst van de LIGA Nieuw Beelden in Amsterdam. Die aantekeningen zijn de basis voor artikelen in Galerie Zuid. Een voorbeeld hiervan is het artikel Beeldparkeren in Galerie Zuid 2e jrg. no. 4/5: “…in het stadsbeeld is overal maar weinig te zien van plannen, die de mens ruimte geven zijn huid te dragen en z’n geest te weiden.”


Galerie Zuid brengt Heerlen haar eigen cultuur en die van elders onder ogen.

Alle nummers van Galerie Zuid zijn hieronder te lezen, ook de poëziepamfletten.

In de archieven van Nic. Tummers zijn vele documenten van Galerie Zuid bewaard.

Nic. Tummers, verslag van de bijeenkomst van de initiatiefnemers van het eerste uur, Willy Coumans, Jo Gulpen, Bert de Vries en Niek Colla. Een bredere kring voor overleg met veertig personen wordt gepland in café Monopole, 21 mei 1953. 

Nic. Tummers, portret van Oscar Timmers, 1953. Cliché van tekening (spiegelbeeld)

Nic. Tummers, portret van Willem K. Coumans, 1955. Inkt en gouache.

Hans op de Coul, Ine Sijben, Ben van Melick, Maar er is meer. Poëzie van Limburg in de twintigste eeuw, 1999.

Galerie Zuid komt onder meer voor in het hoofdstuk ‘Een handvol tijdschriften’.

Willem K. Coumans, Piet Gerards, Plekken van herinnering — Plaatsen van vriendschap, 2004.

Dit fragment tekent de sfeer tussen vrienden in Heerlen ten tijde van de jaren van Galerie Zuid.

september 1953 - augustus 1954

nooduitgave oktober 1954 - mei 1955

poëzie pamfletten vijfmaal maart 1954, eenmaal juli 1955